Atatürk'ün Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda çekilmiş bir video-mesajını hatırlıyorum. Görüntülü konuşmanın ilkel şekli diyebileceğimiz bu videonun amacı Amerika Birleşik Devletleri'ne bir "dostluk" mesajı göndermekti. Videoyu kaydeden de ABD'nin Türkiye'deki diplomatik misyon şefiydi. Atatürk, videoda gayet otoriter bir duruş ve dostane bir ses tonuyla konuşmaktaydı. ABD hakkında övücü sözler söylüyor ve dostluk mesajı veriyordu.
Gelelim konuya. Bu videoyu izleyen bir kısım insan -ki bunlar anti-kemalist yahut en azından mustafa kemal ve onun devrimlerini benimsemeyen günümüz insanlarıydı- şu yorumda bulundular. Bakın işte Atatürk de Amerikancıymış.
Aslında bu gerçekten uzak tespit tarih ve zaman algısı konusunda incelemeye değer bir örnektir. Birincisi tarihi olaylar günün koşulları, konjönktürü, ilişkileri ve eğilimleriyle değil o günün habitatı ve ruh haliyle değerlendirilmelidir. Şu an ABD hakkında bir liderin çıkıp övücü sözler söylemesi bu kapsamda değerlendirmeye açık olsa da 1920'li yıllarda yapılmış bu konuşma "Amerikancılık" (yani ima edilmeye çalışılan Amerika'nın piyonu, taşeronu olmak) ile değil vizyon ve inanılmaz bir siyasi öngörüyle açıklanabilir ancak. İkinci olarak o dönemde, yani işgal Osmanlısındaki vatansever aydınların neredeyse tamamı, ilkokul tarih derslerinden de aşikar olduğumuz kavramla "amerikan mandasının" tek kurtuluş olduğunu düşünüyolardı. Fransız ve İngiliz askerlerin süngüleri altında yaşamaktansa doğrudan işgal yerine ABD'nin uzaktan yönettiği bir uydu devlet olarak kalmak en "özgür kalınabilecek" seçenek olarak görülüyordu. Atatürk'ün bağımsızlık mücadelesini başından sonuna kadar düşündüğümüzde, böyle bir "Amerikancı" eğilim içinde çıkıp bu kadar zahmetli ve düşük olasılıklı bi işe atılıp bunu her ne pahasına olursa olsun başarması ile sonuçlanan maceraya atılmasını açıklayamayız eğer ona "Amerikancı" dersek.
Amerikancılık etiketini çürüttüğümüze göre şunu açıklamak zorundayız. Peki niçin böyle bir mesaj gereksinimi duymuştu Ata?
Tartışmaya bırak....
- ABD'nin siyasal geleceğinin öngörüsü
- Mevcut ortamda hiçbir müttefik yok neredeyse. Almanya'nın da hali ortada.
- YMCA, Robert Kolej ile yerleşmiş Amerikan kültürel etkisi. Sonradan YMCA tasfiye ediliyor kademe kademe. Bir yandan da dostluk mesajı verme bu açıdan önemli. Amacımız ABD düşmanlığı değil, uluslaşma ve yabancı etkisinden kurtulma. Ki Robert Kolejin bulgar öğrencileri buna en büyük örnek.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder